Λέξεις και φράσεις της αρχαίας Ελληνικής με δυναμική παρουσία από το «τότε» έως το «τώρα». Η ελληνική γλώσσα σε όλη την ιστορική της πορεία, ακέραιη και δυνατή.

Α

αάατον κάρτος = ανίκητη δύναμη, ακαταμάχητη δύναμη

άβιος βίος = ανυπόφορος βίος, αφόρητη ζωή

αγαθή μοίρα = κατά καλή τύχη

άγγελος κακών επών = μαντατοφόρος κακών ειδήσεων

άγομαι και φέρομαι = παρασύρομαι, καθοδηγούμαι, είμαι έρμαιο άλλου, είμαι αναποφάσιστος, με κάνουν ό,τι θέλουν

άγω εις πέρας = περατώνω, τελειώνω

άγω και φέρω = λεηλατώ και αποκομίζω, ληστεύω, αρπάζω

αδήριτος ανάγκη = επιτακτική ανάγκη

άεθλον μήλον = το μήλον της έριδος, το αντικείμενο της φιλονικίας

αεί τα πέρυσι βελτίω = κάθε πέρσι και καλύτερα

αέρα δέρεις = γδέρνεις, χτυπάς τον αέρα, κοπανάς τον αέρα, κοπιάζεις άδικα

άθλα αρετής = έπαθλα αρετής, βραβεία αρετής

αι Ιβύκου γέρανοι = οι γερανοί του Ιβύκου, τίποτε δε μένει κρυφό και το κακό τιμωρείται

αιδήμων σιγή = ένοχη σιωπή, σιωπή ενοχής

αιχμή του δόρατος = το οξύ άκρο του δόρατος, το πιο δυνατό σημείο, το ισχυρότερο πλεονέκτημα

ακίχητα διώκεις = επιδιώκεις τα ακατόρθωτα

ακμή ήβης = το άνθος της νεότητας

άκουσον άκουσον = άκουσε, κόσμε, τι θράσος

ακούω τα εξ αμάξης = δέχομαι σφοδρή κριτική, επιπλήξεις ή βρισιές

άκρον άωτον = το υπέρτατο σημείο ή όριο, το αποκορύφωμα, το άριστο

αληθώς ειπείν = για να μιλήσω αληθινά, για να πούμε την αλήθεια

αλήστου μνήμης = αλησμόνητος, κακόφημος

άλλως πως = κάπως αλλιώς

αμ’ έπος, αμ’ έργον = με το λόγο και η πράξη, το ‘πε και το ‘κανε, αμέσως, πάραυτα

αμ’ ηλίω ανέχοντι = με την ανατολή του ήλιου

άμα τω ήρι = με τον ερχομό της άνοιξης

Αμαλθείας κέρας = το κέρατο της αίγας Αμάλθειας, το σύμβολο της αφθονίας, η αφθονία αγαθών

αμελητέα ποσότης = ασήμαντη ποσότητα, ασήμαντος αντίπαλος, ασήμαντο θέμα

άμμον μετρείς = μετράς τους κόκκους της άμμου, επιχειρείς πράγμα αδύνατο και μάταιο

άμοιρος ευθυνών = αμέτοχος στις ευθύνες

άμοχθος ουδείς = κανένας δεν είναι χωρίς βάσανα

αμυστί πίνω = πίνω μονορούφι

αν θεός εθέλη = αν το θέλει ο θεός

ανά κράτος = με όλη τη δύναμη, διά της βίας, με έφοδο, ολοσχερώς

ανάγυρον κινείς = τη βρομολυγαριά κουνάς, ανακινείς το θέμα, το ξαναφέρνεις στην επιφάνεια

ανακρούομαι (επί) πρύμναν = υποχωρώ πλέοντας με την πρύμνη, στρίβω και υποχωρώ, οπισθοχωρώ, αλλάζω γνώμη, «τα στρίβω»

ανακρούω πρύμναν = υποχωρώ, αλλάζω τακτική

άναξ ανάκτων = ο βασιλιάς των βασιλέων, ο Δίας

αναξέω πληγάς = ξαναξύνω πληγές, υποδαυλίζω έχθρες και πάθη

αναρρίπτω τον κύβον = ρίχνω το ζάρι, παίρνω απόφαση

ανέγνων, έγνων, κατέγνων = διάβασα, κατανόησα, καταδίκασα, διάβασα, κατενόησα απολύτως, απέρριψα

ανειμένον ύφος = ύφος ανεπιτήδευτο, ανέμελο και φυσικό ύφος

ανειμένως διαιτώμαι = ζω άνετα, ζω χωρίς περιορισμούς

άνεμον διώκεις = καταδιώκεις τον άνεμο, κυνηγάς τον αέρα, επιχειρείς πράγμα αδύνατο κι ανόητο

ανερρίφθω κύβος = ας ριχτεί ο κύβος, ας παρθεί απόφαση

άνες λόγον = μίλα πιο σιγά

ανήκεστα κακά (δεινά) = αθεράπευτες συμφορές

ανήκεστος βλάβη = αθεράπευτη βλάβη

ανήνυτον έργον = έργο που δεν έχει τελειωμό (ο ιστός της Πηνελόπης)

ανθρώπινον το πλανάσθαι = είναι ανθρώπινο το να κάνουμε λάθη

άνθρωπος φύσει ζώον πολιτικόν = ο άνθρωπος από τη φύση του είναι κοινωνική ύπαρξη

άνθρωπος φύσει του ειδέναι ορέγεται = ο άνθρωπος από τη φύση του έχει διάθεση να μαθαίνει

ανίκμοις ποσί = με στεγνά πόδια, χωρίς ζημιά ή κόπο

ανόνητα έπη = ανώφελα λόγια

αντίπαλον δέος = ισόπαλος φόβος, φόβος προερχόμενος από την ισορροπία δυνάμεων των αντιπάλων, φόβος από ισοδύναμο αντίπαλο ή ανταγωνιστή, αμοιβαίος φόβος, ισορροπία που προέρχεται από αμοιβαίο φόβο ή από αμοιβαία ισχύ («φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη»)

άνω ποταμών = τα νερά των ποταμών ρέουν ανάποδα, προς τα πίσω (για όσους πράττουν τα αντίθετα από τη λογική και τη φυσική τάξη), είναι εξωφρενικό, είναι παράλογο

άξιον εστί = αξίζει

άξιος θανείν = άξιος θανάτου

άξιος λόγου = αξιόλογος

άξιος τριχός = άξιος όσο μία τρίχα, ασήμαντος, τιποτένιος

άπαγε απ’ εμού = φύγε από κοντά μου, μακριά από μένα

απαθής κακών = αυτός που δεν έχει πάθει συμφορές

άπαξ διά παντός = μια για πάντα, οριστικά

απεμπολώ ψυχήν = πουλώ την ψυχή μου ή τη ζωή μου

απέχω παρασάγγας = απέχω πάρα πολύ

άπλετον φως = άφθονο φως

απλώ λόγω = με ένα λόγο, με απλά λόγια

απλώς ειπείν = για να μιλήσω γενικά

από γλώσσης λέγω = μιλώ από στήθους, μιλώ από μνήμης

από περιωπής = από ψηλά, από πλεονεκτική θέση, υψηλή κοινωνική θέση, με κύρος

από του αυτομάτου = αυτόματα, αυθόρμητα, φυσικά, ακούσια

από του παραχρήμα = αμέσως, την ίδια στιγμή

από του προφανούς = φανερά, απροκάλυπτα

από των υπαρχόντων = από τα υπάρχοντα μέσα, με τα διαθέσιμα μέσα, κατά το δυνατόν

αποβαίνω καλώς (κακώς) = έχω καλή (κακή) έκβαση

απορώ κι εξίσταμαι = τα έχω χάσει εντελώς, σαστίζω, εκπλήσσομαι, δεν καταλαβαίνω την αιτία ή τη σκοπιμότητα ενός γεγονότος ή μιας πράξης

αποφράς ημέρα (αποφράδες ημέραι) = ημέρα δυσοίωνη, ημέρα καταραμένη (ημέρα κατά την οποία στην αρχαία Αθήνα δε γίνονταν θυσίες και δε λειτουργούσαν τα δικαστήρια κι οι δημόσιες υπηρεσίες)

αποφώλιον τέρας = τρομερός, τερατώδης, απαίσιος άνθρωπος

άρρητ’ αρρήτων = τα πιο τρομερά πράγματα, τα πιο ακατανόμαστα πράγματα

άρτι αφιχθείς = αυτός που έφτασε μόλις πριν από λίγο

αρχαί ωδινών = αρχές μεγάλων δυσκολιών ή συμφορών

αρχής γενομένης = με αρχή από, ξεκινώντας από

ασκός του Αιόλου = το ασκί του Αιόλου, το ασκί των ανέμων, η αφετηρία των συμφορών

άσπονδος φίλος = ασυμφιλίωτος φίλος, άνθρωπος που προσποιείται το φίλο, ενώ είναι εχθρός

αστέρας τοξεύεις = τοξεύεις τ’ άστρα, ματαιοπονείς

αττικός μάρτυς = αξιόπιστος μάρτυρας

αυθωρεί και παραχρήμα = αμέσως, πάραυτα

αφ’ εαυτού = από τον ίδιο του τον εαυτό, εκ φύσεως, από φυσικού του

αφορμή βίου = βάση ζωής, αφετηρία ή στήριγμα ζωής

άχαρις χάρις = ανανταπόδοτη χάρη

άχθος αρούρης = βάρος της γης, άνθρωπος τιποτένιος, άχρηστος

αχίλλειος πτέρνα = φτέρνα του Αχιλλέα, το αδύνατο σημείο, το τρωτό σημείο

άχρι κόρου = μέχρι κορεσμού, μέχρι σκασμού

Β

 βαίνει κατ’ ευχήν =προχωρεί όπως θα ευχόταν, προχωρεί ευνοϊκά

βαρέως φέρω = το παίρνω βαριά, δεν μπορώ να ξεπεράσω κάτι, δυσανασχετώ, υποφέρω πολύ, αγανακτώ, στενοχωριέμαι

βέργαιον διήγημα = διήγηση από τη Βέργη, μέγα ψέμα

βίος αβίωτος = αφόρητος βίος, ανυπόφορη ζωή

βόεια ρήματα = παχιά λόγια, κομπασμοί, καυχησιολογίες

βώλος άρουραν = σβώλος γης απέναντι στη γη, μικρός απέναντι σε τρανό, ασήμαντος μπροστά σε σημαντικό

Γ

 γαία πυρί μιχθήτω = ας ανακατευτεί η γη με τη φωτιά, ας καεί ο κόσμος, φωτιά και στάχτη να γίνουν όλα, αδιαφορώ για όλα, δε με νοιάζει τίποτε απολύτως

γενέθλιος ημέρα = η ημέρα της γέννησης, τα γενέθλια

γη και ύδωρ = υποταγή χωρίς αντίσταση

γηράσκω αεί διδασκόμενος = γερνώ μαθαίνοντας διαρκώς

γλαυκ’ εις Αθήνας = κουκουβάγια στην Αθήνα, πράγμα πολύ συνηθισμένο και κοινό (αφού η Αθήνα ήταν γεμάτη κουκουβάγιες), κάτι μας είπες τώρα

γλώσσα λανθάνουσα ταληθή λέγει = γλώσσα που κάνει λάθος από βιασύνη ή από παραδρομή λέει την αλήθεια, το λάθος στην ομιλία φανερώνει την αλήθεια και την πραγματική σκέψη ή επιθυμία του ομιλητή

γλώτταν ίσχε = να συγκρατείς τη γλώσσα σου, βάλε φρένο στη γλώσσα σου

γνάθου δουλεία = υποδούλωση στο φαγητό

γνώθι σαυτόν = γνώρισε τον εαυτό σου, να έχεις αυτογνωσία

γόρδιος δεσμός = άλυτος κόμπος, κόμπος χωρίς αρχή και τέλος, άλυτο πρόβλημα (που μόνο βίαια μπορεί να λυθεί)

Δ

 δακρύων λιβάδες = χείμαρροι δακρύων

δαμόκλειος σπάθη = το σπαθί του Δαμοκλέους, κίνδυνος που κρέμεται πάνω από το κεφάλι μας διαρκώς

δέδοκται τη βουλή = αποφάσισε η βουλή, εγκρίθηκε από τη βουλή

δει χρημάτων = υπάρχει ανάγκη χρημάτων

δειπνώ ταλλότρια = τρώγω τα ξένα, είμαι παράσιτος

Δήλιον πρόβλημα = άλυτο πρόβλημα

διά βίου = σε όλη τη ζωή

διά βραχέων (λόγων) = με λίγα λόγια, σύντομα

διά παν ενδεχόμενον = για κάθε ενδεχόμενο, για κάθε περίπτωση, για καλό και για κακό

διά παντός (χρόνου) = συνεχώς, πάντοτε, διαρκώς

διά πυρός και σιδήρου = με φωτιά και μαχαίρι, με σκληρό και βίαιο τρόπο

διά χειρός = με το χέρι

διάγω τον βίον = περνώ τη ζωή μου

διαίρει και βασίλευε = να διαιρείς τους αντιπάλους σου, για να κυβερνάς

δίκην δίδωμι = τιμωρούμαι

δίκην λαμβάνω = τιμωρώ

δούναι και λαβείν = δοσοληψία, οικονομική συναλλαγή

δούρειος ίππος = ξύλινο άλογο, μέσο εξαπάτησης, παγίδα, παραπλανητική προσφορά

δρακόντεια μέτρα = αυστηρά μέτρα, σκληροί νόμοι

δρακόντειος νόμος = πολύ σκληρός νόμος

δράξασθε παιδείας = πιάστε σφιχτά με το χέρι την παιδεία, ασχοληθείτε βαθιά με την παιδεία

δράττομαι της ευκαιρίας = επωφελούμαι από την ευκαιρία, εκμεταλλεύομαι την ευκαιρία

δυοίν θάτερον = το ένα από τα δύο

δώρα άδωρα = άχρηστα δώρα, ανώφελα δώρα

Ε

εδιζησάμην εμαυτόν = ερεύνησα βαθιά τον εαυτό μου

έδοξε τη βουλή και τω δήμω = αποφάσισαν οι βουλευτές κι ο λαός

ει δυνατόν = αν είναι δυνατόν, αν γίνεται

είδωλα καμόντων = σκιές νεκρών

εική και ως έτυχε = χωρίς σκοπό ή σχέδιο και στην τύχη, άσκοπα και τυχαία

ειμαρμένη = η μοίρα

ειμί εν πασσάλοις = είμαι στα ξύλινα καρφιά, είμαι κρεμασμένος στον τοίχο, είμαι άχρηστος

είπερ ποτέ και άλλοτε = περισσότερο από κάθε άλλη φορά

ειρήσθω εν παρόδω = για να λεχθεί κάτι παρθενικά, στη ροή του λόγου

εις αέρα λαλείς = μιλάς στον αέρα, χάνεις τον κόπο σου

εις άτοπον απαγωγή =λογική μέθοδος που οδηγεί στο αδύνατο, στο λανθασμένο και έτσι βεβαιώνεται η αλήθεια της αντίθετης πρότασης

εις όνυχα = στο νύχι, στην εντέλεια, με ακρίβεια, με τελειότητα

εις ουδείς = ένας ίσον κανένας

εις (το) ακέραιον = εντελώς, πλήρως

εις το δέον = στο πρέπον, σε ώρα μεγάλης ανάγκης (για απόρρητη δαπάνη, για μυστικό κονδύλι)

εις το διηνεκές = αιωνίως, για πάντα

εις το παρήκον του χρόνου = μέχρι τον παρόντα χρόνο, μέχρι τώρα

εις τον Καιάδα = στον Καιάδα, στον αφανισμό

εις φρονών μυρίων μη φρονούντων κρείττων εστί = ένας που είναι συνετός είναι ανώτερος από αμέτρητους που δεν είναι

εις ώτα μη ακουόντων = σε αφτιά ανθρώπων που δεν ακούν

εισάγω καινά δαιμόνια = διαδίδω ριζοσπαστικές ιδέες

εκ διαμέτρου = καθ’ ολοκληρίαν, εντελώς

εκ παιδός = από την παιδική ηλικία

εκ περιτροπής = διαδοχικά, σ’ επαναλαμβανόμενη σειρά

εκ περιωπής = από πλεονεκτική θέση

εκ προοιμίου = από την αρχή

εκ του μη όντως = από το μηδέν, από το τίποτε, χωρίς λόγο

εκ του προφανούς = φανερά, απροκάλυπτα, προφανώς

εκ των ενόντων = με τα υπάρχοντα μέσα, πρόχειρα, όσο είναι δυνατόν, κατά το δυνατόν

εκ των ων ουκ άνευ = προϋπόθεση, απαραίτητος όρος αναντικατάστατος, προϋπόθεση χωρίς την οποία δεν μπορεί να γίνει κάτι

εκάς οι βέβηλοι = μακριά οι ασεβείς, μακριά οι αμύητοι

έκαστος εφ’ ω ετάχθη = ο καθένας για εκείνο που τάχθηκε, καθένας γι’ αυτό που είναι προετοιμασμένος

ελαφρά τη καρδία = χωρίς βάρος συνείδησης, χωρίς επίγνωση των συνεπειών, με ελαφρότητα, επιπόλαια

ελεύθερον το εύψυχον = η ελευθερία στηρίζεται και προέρχεται από τη γενναιότητα

ελήλυθεν η ώρα = έχει έλθει η ώρα

εν ακαρεί χρόνου = σε μια στιγμή, στη στιγμή, ακαριαία

εν δέοντι (καιρώ) = σε κατάλληλο χρόνο

εν καιρώ = σε κατάλληλο χρόνο

εν ολίγοις = με λίγα λόγια

εν πλω = σε ταξίδι, ενώ ταξιδεύει το πλοίο

εν ριπή οφθαλμού = ακαριαία, στη στιγμή, αστραπιαία

εν τη ρύμη του λόγου = στη ροή του λόγου

εν τω άμα = αμέσως, χωρίς καθυστέρηση

εν τω γεννάσθαι = κατά τη γέννηση

εν τω γίγνεσθαι = κατά τη γένεση

εν τω παραχρήμα = αμέσως, την ίδια στιγμή

εν χρω = σύρριζα, στο δέρμα

εν ψυχρώ = χωρίς δισταγμό, χωρίς αφορμή, με ψυχρό αίμα, με ψυχραιμία

ενεστώτος έτους = του έτους που διανύουμε

ενθάδε κείται = εδώ κείτεται, εδώ είναι θαμμένος

ενίκησε νίκην Καδμείαν = νίκησε με πλήρη πανωλεθρία των δυνάμεών του

ενός κακού δοθέντος μύρια έπονται = αν ξεκινήσει μία συμφορά, ακολουθούν αμέτρητες

ένοχος ένοχον ου ποιεί = ο ένοχος δε δημιουργεί ένοχο

εξ απαλών ονύχων = από την παιδική ηλικία

εξ επιπολής = επιφανειακά, πρόχειρα

εξ ευωνύμων = στα αριστερά, από την αριστερή πλευρά

εξ ιδίων αναλωμάτων = από προσωπική δαπάνη

εξ ιδίων κρίνεις τα αλλότρια =κρίνεις τους άλλους με κριτήριο τον εαυτό σου

εξ οικείων τα βέλη = επίθεση από συγγενικά πρόσωπα

εξαπίνης = ξαφνικά, με αιφνιδιασμό

έξις δευτέρα φύσις = η συνήθεια είναι ο δεύτερος χαρακτήρας μας

έξω φρενών = εκτός λογικής, εκτός εαυτού, σε έξαλλη κατάσταση

εξώλης και προώλης = εντελώς διεφθαρμένος και πρόωρα κατεστραμμένος, ο πέρα για πέρα διεφθαρμένος κι ανήθικος

επ’ αγαθή τύχη = με καλή τύχη, από καλή τύχη, με το καλό

επ’ αμφότερα = και προς τα δύο μέρη

επ’ εσχάτων (επ’ εσχάτοις) = τώρα τελευταία, τώρα πρόσφατα, προ ολίγου

έπεα πτερόεντα = φτερωτά λόγια, λόγια ανεύθυνα, κούφια λόγια

επί μάλλον = ακόμη περισσότερο, κάπως περισσότερο

επί μάλλον και μάλλον = όλο και περισσότερο

επί ξυρού ακμής = στην κόψη του ξυραφιού, σε κρίσιμο σημείο σε άμεσο κίνδυνο

επί παν έρχομαι = κάνω τα πάντα, δοκιμάζω κάθε τρόπο ή μέσο

επί παντός επιστητού = σε καθετί που μπορεί να έχει ακριβή γνώση κάποιος

επί πείρα = με δοκιμή

επί ποδός = στο πόδι, έτοιμος για δράση, σε ετοιμότητα

επί σκοπόν = με σκόπευση

επί τάπητος = πάνω στο χαλί, προς συζήτηση

επί τούτοις = επιπλέον

επί τούτω =  γι’ αυτό το σκοπό, με αυτόν τον όρο, με αυτή τη συμφωνία

επί χρήμασι = για χρήματα, με χρήματα

επιμενίδειος ύπνος = βαθύς, γλυκός και πολύωρος ύπνος

έργα και ημέραι = περιπετειώδης ζωή, η δράση της ζωής

έργω κουκέτι μύθω = με έργα κι όχι με λόγια

έρρει τα καλά = καταστράφηκαν τα πλοία, χάθηκαν τα πάντα

ερρίφθη ο κύβος = ρίχτηκε ο κύβος (το ζάρι), πήρα την απόφαση

ες αύριον τα σπουδαία = αύριο θα ασχοληθώ με τα σπουδαία, αναβάλλω για αύριο την εξέταση κάποιου θέματος

ες πέδον κάρα νεύω = γέρνω προς το έδαφος το κεφάλι, υποτάσσομαι

έτερον εκάτερον = άλλο το ένα, άλλο το άλλο

έτερον ουδέν = τίποτε άλλο

ευσεβείς πόθοι = επιθυμίες που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν

έχω περί πολλού = έχω σε ιδιαίτερη μοίρα, εκτιμώ πολύ, φροντίζω ιδιαίτερα, τρέφω ιδιαίτερη εκτίμηση

Ζ

ζην επικινδύνως = να ζεις με τον κίνδυνο

ζυγός της Θέμιδος = η ζυγαριά της Θέμιδας, η απονομή δικαιοσύνης

ζωή πίθου = ζωή μέσα σε πιθάρι, στερημένη ζωή

ζώντες και τεθνεώτες = ζωντανοί και πεθαμένοι

 Η

η απολύουσα ψήφος = η αθωωτική ψήφος

η απολλύσα ψήφος = η καταδικαστική ψήφος

η αρχή το ήμισυ του παντός = η αρχή ενός έργου είναι το μισό του

η εμή ψυχή = ο εαυτός μου, εγώ

η επιούσα ημέρα = η επόμενη μέρα

η κλίνη του Προκρούστου = το κρεβάτι του Προκρούστη, το μέσο με το οποίο επιχειρεί κάποιος ν’ αλλάξει κάτι με βίαιο κι αφύσικο τρόπο, προσαρμόζοντάς το στις επιθυμίες του

η λυδία λίθος = κάθε μέσο ή τρόπος δοκιμασίας

η μέλαινα ψήφος = η καταδικαστική ψήφος

ή ου; = ή όχι;

η παραχρήμα ανάγκη =  η άμεση ανάγκη

η σήμερον ημέρα = η σημερινή μέρα

ηθμώ αντλώ =  μεταφέρω το νερό με κόσκινο, κοσκινίζω το νερό, ματαιοπονώ

ήθους βάσανος χρόνος = ο χρόνος δοκιμάζει το χαρακτήρα

ηλίου φαεινότερον = πιο φωτεινό και από τον ήλιο, πράγμα ολοφάνερο

ήξεις αφήξεις =  διφορούμενα, δισήμαντα πράγματα

   ήσσονος προσπαθείας =  μικρότερης προσπάθειας

   ηφαίστειος δεσμός = δεσμά του Ηφαίστου, στέρεα δεσμά, άλυτα δεσμά 

Θ

 θάλατταν αντλείς =  αδειάζεις τη θάλασσα, ενεργείς άσκοπα, ματαιοπονείς

θεία δίκη = θεία τιμωρία

θεού θέλοντος =  αν θέλει ο θεός

θέτω εκποδών = θέτω εκτός των ποδών μου, απομακρύνω

θυέστεια δείπνα = δείπνα του Θυέστη, ανόσια συμπόσια, ανήθικα γεύματα

θύραθεν παιδεία = η μη χριστιανική παιδεία, η αρχαία ελληνική παιδεία

Ι

 Ιαπετού γηραιότερος = πιο γέρος από τον Ιαπετό, πάρα πολύ γέρος, σε πολύ μεγάλη ηλικία

ιδίαις χερσί = με τα ίδια τα χέρια, με τα δικά (μου) χέρια

ιδίοις αναλώμασι =  με προσωπική δαπάνη

ιδίοις όμμασι = με τα ίδια τα μάτια

ίση μοίρα = ίσο μερίδιο

ισότης φιλότης = η ισότητα είναι φιλότητα

ίσταμαι επί ξυρού ακμής = στην κόψη του ξυραφιού, βρίσκομαι σε κρίσιμο κι επικίνδυνο σημείο

ιστός της Πηνελόπης =  το υφαντό που ύφαινε η Πηνελόπη την ημέρα και ξεΰφαινε τη νύχτα, το έργο που δεν τελειώνει ποτέ

Κ

 καδμεία νίκη = νίκη με τρομακτικές απώλειες, νίκη με πανωλεθρία, ολέθρια νίκη

καθ’ έξιν = από συνήθεια

καθεστηκυία τάξις = η ισχύουσα πραγματικότητα, το ισχύον πολιτικό σύστημα

και ούτω καθ’ εξής = κι έτσι στη συνέχεια

και τανάπαλιν = και αντιθέτως κι αντιστρόφως

καλή τη πίστει = με καλή πίστη, με καλόπιστη διάθεση

καλός καγαθός = όμορφος κι ενάρετος

καλώς εχόντων των πραγμάτων = αν πάνε καλά τα πράγματα

κάμπτω γόνυ = λυγίζω τα γόνατα, υποκύπτω, υποτάσσομαι

κατ’ έθος = κατά τη συνήθεια

κατ’ ιδίαν = ιδιαιτέρως

κατ’ όμμα = κατάματα, πρόσωπο με πρόσωπο

κατ’ όναρ = στον ύπνο, στο όνειρο

κατά δύναμιν = σύμφωνα με τις δυνάμεις, όσο είναι δυνατόν

κατά κράτος = με όλες τις δυνάμεις, ολοσχερώς, ολοκληρωτικά, διά της βίας, με έφοδο

κατά λόγον = σύμφωνα με τη λογική

κατά μόνας = μόνος

κατά πόδας = από πίσω, από κοντά, στο κατόπι του

κατά το μάλλον ή ήττον = πάνω-κάτω, κατά προσέγγιση, περίπου

κατά φύσιν = εκ φύσεως, από το φυσικό του

καταλαμβάνω εξαπίνης = αιφνιδιάζω, ενεργώ αιφνιδιαστικά

κατόπιν εορτής = μετά τη γιορτή, σχόλασε το πανηγύρι, απουσιάζουμε από τα συμβαίνοντα, αφού έπαψε να υπάρχει το πρόβλημα

κεραυνός εν αιθρία = κεραυνός σε ξαστεριά, αιφνιδιαστικό γεγονός, αναπάντεχο συμβάν

κινώ παν χρήμα = μεταχειρίζομαι κάθε μέσο, κάνω το παν, δοκιμάζω τα πάντα

κινώ τα ακίνητα = μετακινώ πράγματα ιερά κι απαραβίαστα, αλλάζω πράγματα που πρέπει να μείνουν αμετάβλητα και σταθερά

κλεινόν άστυ = ένδοξη πόλη, η Αθήνα

κοινά τα των φίλων = τα πράγματα των φίλων είναι κοινά

κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόριστον = κοινή είναι η ανθρώπινη τύχη και το μέλλον αόριστο

κοινός τόπος = συνηθισμένη ιδέα, τετριμμένη άποψη, χώρος κοινός για όλους, συνηθισμένος τόπος

κομίζει γλάυκα εις Αθήνας = φέρνει κουκουβάγια στην Αθήνα, λέγει πάρα πολλά και κοινά (αφού η αρχαία Αθήνα είχε πολλές κουκουβάγιες), μεταφέρει ασήμαντη είδηση, «κάτι μας είπε τώρα»

κράτος εν κράτει = κράτος μέσα σε κράτος, οργανωμένη ομάδα εντός άλλης, μεγαλύτερης

κρείσσων χρημάτων = αδωροδόκητος

κρούομαι πρύμναν = υποχωρώ με την πρύμνη, οπισθοχωρώ, αλλάζω στάση, τα στρίβω

κρούω τας θύρας = χτυπώ πόρτες, ζητώ βοήθεια

κτήμα ες αεί = απόκτημα για πάντα, αιώνιο απόκτημα

κύκλος τανθρώπινα = τα ανθρώπινα πράγματα κινούνται κυκλικά

κύκνειον άσμα = το τελευταίο έργο πριν από το θάνατο

κύματα μετρείς = μετράς τα κύματα, ενεργείς ανόητα και μάταια

Λ

 λαβήν παρέχω = δίνω λαβή, δίνω αφορμή ή ευκαιρία

λάθε βιώσας = να ζεις αθόρυβα, απαρατήρητα

λέγε ειδώς = μίλα, όταν γνωρίζεις

λίθον έψεις = βράζεις πέτρα, ενεργείς ανώφελα

λίθος του αναθέματος = βαριά κατηγορία

λίθος του Σισύφου = η πέτρα του Σισυφού (για οδυνηρές και μάταιες προσπάθειες)

λίθου βίον ζω = είμαι αναίσθητος

λίθω λαλώ = μιλώ σε πέτρα, ματαιοπονώ

λόγοι ανηκέστου βλάβης = σοβαρότατοι λόγοι υγείας

λόγου χάριν = για λόγο μόνο, για παράδειγμα

λουκούλειον γεύμα = εξαιρετικά πλούσιο γεύμα

λυδία λίθος = οτιδήποτε χρησιμοποιείται ως μέσο δοκιμασίας της γνησιότητας

λύω βίον = πεθαίνω

Μ

 Μακάρων νήσοι = τα νησιά των νεκρών, τα νησιά των ημίθεων, ο παράδεισος

μακρώ πρώτος = με διαφορά πρώτος, μακράν πρώτος

μάντις κακών = μαντατοφόρος συμφορών

μέγας και πολύς = μεγάλος και τρανός, μεγάλος και δυνατός

μέλαινα νυξ = μαύρη νύχτα

μέλαιναι φρένες = σκοτεινή ψυχή, μαύρη ψυχή

μέλας ζωμός = μαύρο ζουμί (σύμβολο του λιτού φαγητού και της λιτής ζωής)

μένεα πνέω = είμαι μανιασμένος

μετ’ ου πολύ = έπειτα από όχι πολύ χρονικό διάστημα, μετά από λίγο, σύντομα

μετά μικρόν = ύστερα από λίγο

μετέρχομαι παν μέσον = μεταχειρίζομαι κάθε μέσο, δοκιμάζω κάθε τρόπο, κάνω το παν

μέτεστι πάσι το ίσον = όλοι συμμετέχουν εξίσου, όλοι έχουν ίσα δικαιώματα

μέτρον άριστον = το μέτρο είναι άριστο, ό,τι γίνεται με μέτρο είναι άριστο

μέχρι τούδε = μέχρι τώρα, ως εδώ

μέχρι τρυγός = μέχρι τον πάτο, μέχρι το κατακάθι, μέχρι το τέλος

μέχρις εσχάτων = μέχρι το τέλος, μέχρι θανάτου

μη μ’ αποστραφής = μη στρέψεις το πρόσωπό σου από εμένα, μη μ’ εγκαταλείψεις

μη μου άπτου = μη μ’ αγγίζεις (για ανθρώπους λεπτεπίλεπτους ή εύθικτους)

μη μου τους κύκλους τάραττε = μη μου αναταράσσεις τους κύκλους μου, μη με διακόπτεις από τις σκέψεις μου, μη μου χαλάς την ηρεμία μου

μη περαιτέρω = όχι παραπέρα, όχι περισσότερο, μην ξεπερνάς το όριο ή το μέτρο

μη τείνειν άγαν = μην το παρατεντώνεις, μην το παρατραβάς

μηδέ κάρφος κινείν = μήτε ξυλαράκι να κινείς, να βρίσκεσαι σε πλήρη αδράνεια κι ηρεμία

μηδέν άγαν (ποιεί) = (μην κάνεις) τίποτε σε υπερβολικό βαθμό, τίποτε σε υπερβολή

μηδενός εξαιρουμένου = χωρίς να εξαιρείται κανείς, χωρίς καμία εξαίρεση

μήλον της Έριδος = η αφορμή της φιλονικίας ή της λογομαχίας

μήτηρ αμήτωρ = κακή μητέρα, μητέρα αδιάφορη για τα παιδιά της

μικρόν απέλιπε = λίγο έλειψε, παραλίγο

μικρόν παρεκκλίνω = κατά λίγο διαφέρω, ξεφεύγω λίγο

μικρού δειν = παραλίγο, λίγο έλειψε

μισθώ επί ρητώ = με συμφωνημένη αμοιβή

μίτος της Αριάδνης = η αρχή της λύσης ενός προβλήματος

μοίρα διανταία = αδυσώπητη μοίρα, σκληρή μοίρα

μολών λαβέ = έλα να τα πάρεις (τα όπλα)

μόρσιμον ήμαρ = η μοιραία ημέρα, η ημέρα του θανάτου

μύρια κακά έπονται = ακολουθούν αναρίθμητα κακά

Ν

 νενικήκαμεν = έχουμε νικήσει

 νήδυμος ύπνος = βαθύς και αδιατάρακτος ύπνος

νηλεές ήμαρ = ημέρα του θανάτου

νόστιμον ήμαρ = ημέρα της επιστροφής στην πατρίδα

νυν υπέρ πάντων αγών = τώρα ο αγώνας είναι για όλα, πρέπει να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις υπερασπιζόμενοι όλοι τα ιδανικά μας

Ξ

 ξαίνεις εις πυρ = ματαιοπονείς

ξυρός εις ακόνην = το ξυράφι στο ακόνι (για όσους επιτυγχάνουν όσα επιθυμούν)

Ο

 ό γέγονε, γέγονε = ό, τι έγινε, έγινε

ο ενεστώς χρόνος = ο παρών χρόνος, ο παροντικός χρόνος

ο επαΐων = ο ειδικός, ο γνώστης σε βάθος, ο επιστήμονας

ο εστί μεθερμηνευόμενον = πράγμα που σημαίνει, δηλαδή

ο ήττων λόγος = ο ασθενέστερος λόγος, το άδικο

ο καθήκων χρόνος = ο ορισμένος χρόνος, ο συγκεκριμένος χρόνος

ο κατά φύσιν θάνατος = ο φυσικός θάνατος

ο κύβος ερρίφθη = το ζάρι έπεσε, πάρθηκε καθοριστική και αμετάκλητη απόφαση

ο νόος του ρήματος = το περιεχόμενο, η ουσία του λόγου

ο νοών νοείτω = όποιος έχει μυαλό ας σκεφτεί

ο παρωχημένος χρόνος = ο παρελθοντικός χρόνος

ο περί ου ο λόγος = αυτός για τον οποίο γίνεται λόγος

ο πρώτος τυχών = ο πρώτος τυχόντας, ο πρώτος τυχαίος, ο καθένας

ο σύμπας αιών = ολόκληρη η αιωνιότητα

ο φόρου υποτελής = ο υποκείμενος σε πληρωμή φόρου, ο φορολογούμενος

οδούσι και όνυξι = με τα δόντια και τα νύχια

οι ειδότες = αυτοί που γνωρίζουν

οι εν τέλει βεβώτες = αυτοί που έχουν ανεβεί στην εξουσία, οι κυβερνώντες

οι εν τέλει (όντες) = αυτοί που είναι στην εξουσία, οι άρχοντες

οι έχοντες και κατέχοντες = όσοι έχουν και κατέχουν, οι πλούσιοι

οι καιροί ου μενετοί = οι ευκαιρίες, οι ευνοϊκές περιστάσεις δεν μπορούν να περιμένουν («οι καιροί δεν καρτερούν»)

οι ουκ έχοντες = οι φτωχοί

οικεία κακά = δικά μας δεινά, δικές μας συμφορές, κακά που έγιναν με ευθύνη δική μας, συμφορές που έγιναν από αδιαφορία δική μας

οίκοθεν νοείται = είναι αυτονόητο

ολίγου δειν = παραλίγο να, σχεδόν να, έλειπε να

όλως ειπείν = για να μιλήσω γενικά

ομφαλός της γης = το κέντρο, ο αφαλός της γης

όπερ έδει δείξαι = πράγμα το οποίο έπρεπε να αποδειχθεί

όπερ και εγένετο = πράγμα το οποίο έγινε

όπερ σημαίνει = πράγμα που σημαίνει, δηλαδή

ορθός λόγος = ορθή σκέψη

ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον = τίποτε δε μένει κρυφό κάτω από τον ήλιο

ουδενός ύστερος = κανενός κατώτερος

ουκ έστιν άλλως γενέσθαι = δεν μπορεί να γίνει αλλιώς

ουκέτι καιρός = δεν υπάρχει πια καιρός, τώρα είναι αργά

ούπω καιρός = δεν είναι ακόμη καιρός, τώρα είναι νωρίς

ούτως ειπείν = για να πω έτσι, για παράδειγμα, δηλαδή

οφρύς επαίρω = καμαρώνω, κομπάζω

Π

 πάθει μάθος =  από το πάθημα στο μάθημα, ο παθός μαθός

πακτωλός χρημάτων = πλούσια πηγή κέρδους

πάλαι ποτέ = κάποτε παλιά, κάποτε στο παρελθόν

παλίντροπος αρμονία = η αρμονία του κόσμου που προέρχεται από την εξισορρόπηση αντίθετων τάσεων

πάλλεται ήτορ = αγωνιά η καρδιά

πανδαμάτωρ χρόνος = ο πανδομάτορας χρόνος, ο παντοδαμαστής χρόνος

πάντα ρει = τα πάντα ρέουν, όλα τρέχουν, τα πάντα αλλάζουν

παντί σθένει = με όλη τη δύναμη

παντί τρόπω = με κάθε τρόπο

παντός καιρού = για κάθε καιρό, για όλες τις καιρικές συνθήκες

παντός μάλλον = περισσότερο από κάθε άλλο, με κάθε τρόπο, βέβαια, βεβαιότατα

παρά λόγον = αντίθετα με τη λογική, παράλογα

παρά μοίραν = άδικα, όχι ορθά, όχι σωστά

παρά το εικός = αντίθετα από τη λογική, παράλογα

παρανάλωμα του πυρός = προσάναμμα της φωτιάς, πλήρης εμπρησμός ή πυρπόληση, ολοκαύτωμα, ολοκληρωτικό κάψιμο

πάση τέχνη και μηχανή = με κάθε μέσο και τέχνασμα

πέραν του δέοντος = περισσότερο απ’ όσο πρέπει ή από όσο είναι ανάγκη

πέραν τούτου ουδέν = τίποτε περισσότερο από αυτό, τίποτε επιπλέον, μέχρις εδώ και μη παρέκει

περιμάχητος αρχή = περιζήτητη εξουσία, μάχη για την εξουσία

πήματα επί πήμασι = συμφορές πάνω σε συμφορές

πλανώμαι πλάνην οικτράν = κάνω τρομερό λάθος

πλείστοι όροι = πάρα πολλοί

πλήρεσιν ιστίοις = με γεμάτα πανιά, με όλη τη δύναμη

πλήρης ημερών = σε μεγάλη ηλικία, σε βαθιά γεράματα

πνέει τα λοίσθια = είναι στα τελευταία του, ψυχομαχεί

πνέω τα μένεα = είμαι φοβερά θυμωμένος

πνοή Άρεως = πολεμικό μένος

πνοή Αφροδίτης = πνοή της Αφροδίτης, ο έρωτας

πόθεν έσχες; = από πού τα απέκτησες;

πόθεν μοι τούτο; = από πού μου ήρθε αυτό το αναπάντεχο καλό;

πόλις άπολις = τρισάθλια πόλη

πολλοστόν  μόριον  = το ελάχιστο μέρος, το ελάχιστο μερίδιο

πολλού άξιος = αξιόλογος, χρήσιμος

πολλού δει = πολύ λείπει, πολύ απέχει από κάτι

πολλώ μάλλον = πολύ περισσότερο

πόρρω απέχει = απέχει πάρα πολύ, έχει μεγάλη διαφορά, διαφέρει πολύ

πόσω μάλλον = πολύ περισσότερο

προ δύντος του ηλίου = προτού να δύσει ο ήλιος

προ τετελεσμένου γεγονότος = μπροστά σε πράξη που έγινε, μπροστά σε αναμφισβήτητο γεγονός

προ των θυρών = μπροστά από την πόρτα, πρόκειται να έλθει ή να γίνει σύντομα, πολύ κοντά τοπικά ή χρονικά

προ των πυλών = πριν από τις πόρτες, πρόκειται να έλθει ή να γίνεισύντομα, πολύ κοντά τοπικά ή χρονικά

προήκω αξιώσει = υπερέχω σε αξιοσύνη

προϊόντος του λόγου = στην πορεία του λόγου

προϊόντος του χρόνου = με την πάροδο του χρόνου

προπετής γέλως = ορμητικό γέλιο, ασυγκράτητο κι ανόητο γέλιο

προς άγραν = για κυνήγι, για συλλογή

προς βρώσιν = για φάγωμα

προς βρώσιν και πόσιν = για φαγητό και για ποτό

προς επίρρωσιν = για ενίσχυση

προς τα συντυχόντα = σύμφωνα με τις περιστάσεις

προς τοις άλλοις = εκτός των άλλων, επιπλέον

πρόσω ολοταχώς = προς τα εμπρός με τη μεγαλύτερη ταχύτητα

πρύμναν κρούομαι = οπισθοχωρώ με την πρύμνη, υποχωρώ, αλλάζω τακτική

πρύμνα πόλεως = η ακρόπολη της πόλης, τα θεμέλια της πόλης

πρώτος εν ίσοις = πρώτος ανάμεσα σε ίσους

πρώτος τη τάξει = πρώτος στη σειρά, πρώτος στην ιεραρχία

πύματόν τε και ύστατον = και έσχατο και τελευταίο

πυξ λαξ = με γροθιές και κλωτσιές

πυρ και μανία = εκτός εαυτού, έξω φρενών, πολύ θυμωμένος

πυρ ομαδόν = ομαδικά πυρά, ομαδική επίθεση

πυρ πνέω = αποπνέω φωτιά, χύνω φωτιά, είμαι θυμωμένος

Ρ

 ραδαμάνθυος κρίσις = δίκαιη απόφαση

ραδίως φέρω = υποφέρω με υπομονη

Σ

 σαρδόνιος γέλως = απειλή και τάση εκδίκησης

σιγήν ιχθύος = πλήρης σιωπή

σισύφειον έργον = ματαιοπονία

σισύφειος λίθος = η απονομή της δικαιοσύνης

σμικρώ πρόσθεν = λίγο πριν, λίγο πρωτύτερα, λίγο νωρίτερα

σοφόν το σαφές, ου το μη σαφές = είναι σοφό πράγμα η  σαφήνεια κι όχι η ασάφεια

σπεύδε βραδέως = προχώρα αργά, να ενεργείς προσεκτικά, να κινείσαι με επιφύλαξη

στεντορεία τη φωνή = με βροντώδη φωνή

συν τοις άλλοις = εκτός των άλλων, επίσης

συν τω χρόνω = ύστερα από ένα χρονικό διάστημα, με το πέρασμα του χρόνου

συν τω χρόνω προϊόντι = με την πάροδο του χρόνου

συνελόντι απλώς = για να μιλήσω περιληπτικά και καθαρά

συνελόντι ειπείν = για να πω με λίγα λόγια

σφόδρα άδικος = υπερβολικά άδικος

Τ

 τα διεστώτα μέρη = τα αντίπαλα μέρη

τα καθ’ ημάς = αυτά που συμβαίνουν σε εμάς, τα δικά μας

τα κακώς κείμενα = αυτά που βρίσκονται σε κακή κατάσταση

τα μάλιστα = πάρα πολύ, σε υπέρτατο βαθμό

τα προσήκοντα έργα = τα πρέποντα έργα

τα τεκταινόμενα = τα συμβαίνοντα ή όσα σχεδιάζονται μυστικά και ύπουλα

τα φύσει πεφυκότα = τα φυσικά στοιχεία, όσα υπάρχουν εκ φύσεως, όσα έχει καθορίσει η φύση, τα φυσικά προϊόντα

τανάπαλιν = το αντίστροφο, το αντίθετο

ταντάλεια δεινά = τρομερές κι απερίγραπτες συμφορές

τενέδιος πέλεκυς = ο θάνατος

τετελεσμένον γεγονός = πράξη που έχει γίνει και δεν μπορεί να ακυρωθεί

τηρουμένων των αναλογιών = αφού τηρηθούν οι αναλογίες (σε περιπτώσεις σύγκρισης χωρίς πλήρη ομοιότητα των συγκρινόμενων προσώπων ή καταστάσεων)

της εορτής μεσούσης =στο μέσο της γιορτής

της ήσσονος προσπαθείας = της μικρότερης προσπάθειας

τι δέον γενέσθαι; = τι πρέπει να γίνει;

τι μέλει γενέσθαι; = τι πρόκειται να γίνει;

τίθεμαι επί τα ίχνη = βρίσκω τα ίχνη

τιμής ένεκεν = τιμητικά, προς τιμήν, για λόγους εκτίμησης

το άκρον άωτον =το υπέρτατο σημείο ή όριο, το αποκορύφωμα, το άριστο

το αντίπαλον δέος = ο αντίπαλος ισοδύναμος φόβος, ο φόβος από ισοδύναμο αντίπαλο ή αμοιβαίος φόβος προερχόμενος από ισορροπία δυνάμεων των αντιπάλων («φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη»)

το απευκταίον = η συμφορά, ο θάνατος, αυτό που  ευχόμαστε να μη γίνει

το δέον γενέσθαι = αυτό που πρέπει ή επιβάλλεται να γίνει

το δούναι και λαβείν = οι οικονομικές δοσοληψίες

τα εξ αμάξης = έντονη επίπληξη, σκληρή κριτική

το ευ αγωνίζεσθαι = ο έντιμος αγώνας, το να αγωνίζεται κανείς έντιμα

το ευ ζην = να ζει κανείς καλά, η ποιότητα ζωής

το ζην επικινδύνως = το να ζει κανείς επικίνδυνα, το να ριψοκινδυνεύει κανείς

το κέρας της Αμαλθείας = η αφθονία των αγαθών

το κινούν αίτιον = το αίτιο που κινεί τα πάντα, ο Θεός

το κοινόν αγαθόν = η ευημερία του κοινωνικού συνόλου

το μήλον της έριδος = το μήλο της φιλονικίας, το αντικείμενο της διαμάχης

το μη περαιτέρω = το έσχατο όριο, το όχι παραπέρα, το απροχώρητο

το μη χείρον βέλτιστον = το λιγότερο επιζήμιο είναι το άριστο

το νυν παρόν = η τωρινή κατάσταση πραγμάτων

το ξύμπαν ειπείν = για να μιλήσω γενικά, για να πω με ένα λόγο

το παραπάν = εντελώς, ολωσδιόλου

το πλανάσθαι ανθρώπινον = είναι ανθρώπινο το να κάνεις λάθος

το σφάλλειν ανθρώπινον = το να σφάλλει κανείς είναι ανθρώπινο, το σφάλμα είναι ανθρώπινο

τοις τολμώσι η τύχη ξύμφορος = η τύχη είναι σύμμαχος στους τολμηρούς

τοσούτω μάλλον = τόσο περισσότερο

τότε μεν, τότε δε = άλλοτε έτσι κι άλλοτε αλλιώς

του ενεστώτος έτους (μηνός) = του τωρινού έτους (μήνα), του ίδιου έτους (μήνα), που διανύουμε

του λοιπού χρόνου = στο εξής, στο μέλλον

τουτέστιν = δηλαδή

τύποις και ουσία = στον τύπο και στην ουσία, τυπικά κι ουσιαστικά

τυφλοίς όμμασι = με κλειστά μάτια, χωρίς κοίταγμα

τύχη αγαθή = από αγαθή τύχη, από καλή τύχη, με το καλό, από καλή σύμπτωση, κατά καλή τύχη

τω κρατίστω = στον καλύτερο, στον ισχυρότερο

τω όντι = πράγματι

Υ

 υπέρ το δέον = πάνω από το πρέπον

υπό αίρεσιν (αίρεση) =σε εκκρεμότητα

υπό μάλλης (υπό μάλλην) = κάτω από τη μασχάλη, παραμάσχαλα, κρυφά, λαθραία

υπό την αιγίδα = κάτω από την ασπίδα, υπό την προστασία, με τη φροντίδα, με την επίβλεψη

ύστερος γένει = νεότερος στην ηλικία

Φ

 φείδου χρόνου = να λογαριάζεις το χρόνο σου, να κάνεις οικονομία στο χρόνο σου, μη σπαταλάς το χρόνο σου

φερ’ ειπείν = για παράδειγμα, παραδείγματος χάριν

φέρω βαρέως = παίρνω βαριά κάτι, δεν μπορώ να ξεπεράσω κάτι εύκολα, ανέχομαι κάτι με αξιοπρέπεια, στενοχωριέμαι πολύ

φέρω εις πέρας = οδηγώ στο τέλος, τελειώνω, αποπερατώνω

φήμι καπόφημι = λέω και ξελέω

φιλεί γίγνεσθαι = συνηθίζει να γίνεται, γίνεται συνήθως

φρενών εξίσταμαι = είμαι εκτός λογικής, τρελαίνομαι, χάνω τις αισθήσεις μου

φρούδαι ελπίδες = χαμένες ελπίδες, ανώφελες ελπίδες

φύδρην μίγδην = ανακατεμένα, άνω- κάτω, σε ακαταστασία

φύσει αδύνατον = εκ φύσεως αδύνατο, εντελώς αδύνατο

φύσει και θέσει = εκ φύσεως και εκ θέσεως

Χ

 χαίνουσα πληγή = πληγή που χάσκει, ανοιχτή πληγή

χαλεπά τα καλά = είναι δύσκολο να αποκτήσεις τα καλά

χαλεπώς φέρω = δυσφορώ, αγανακτώ, οργίζομαι

χάρις άχαρις = ανώφελη εύνοια

χάρμα ιδέσθαι = απόλαυση στη θέαση

χερσί και ποσί = με χέρια και με πόδια

χρόνου περιιόντος = με το πέρασμα του χρόνου, καθώς έφτασεν ο καιρός

χρόνον φείδου= να λογαριάζεις το χρόνο σου, να κάνεις οικονομία στο χρόνο σου, μη σπαταλάς το χρόνο σου, να αξιοποιείς σωστά το χρόνο σου

χύδην όχλος = χυδαίος όχλος

Ψ

 ψυχή τε και σώματι = και με την ψυχή και με το σώμα, ολοκληρωτικά, με όλες τις δυνάμεις

Ω

 ω παίδες Ελλήνων ίτε = εμπρός παιδιά των Ελλήνων

ωόν κείρεις = ματαιοπονείς, «πιάσε τ’ αυγό και κούρευ’ το»

ως έγγιστα = όσο το δυνατόν πλησιέστερα

ως εκ περισσού = επιπλέον, επιπροσθέτως

ως εμοί δοκεί = όπως φαίνεται σε εμένα, όπως εγώ νομίζω, κατά τη γνώμη μου

ως έπος ειπείν = με λίγα λόγια, με μια λέξη, καθαρά και ξάστερα

ως έχω τάχους = όσο μπορώ πιο γρήγορα

ως πόδων έχει = με όλη τη δύναμη των ποδιών του

ως συνελόντι ειπείν = για να πω με λίγα λόγια, για συντομία

ως τάχιστα (ως τάχος) = όσο το δυνατόν γρηγορότερα

ώχετο απιών = έφυγε και χάθηκε, εξαφανίστηκε, έγινε άφαντος