Ο πνευματικός πολιτισμός αποτελεί τη μία από τις δύο μορφές και κατακτήσεις της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου. Σε αυτόν τον εκτενή χώρο ένα από τα σημαντικότερα αγαθά – σύμβολά του είναι το βιβλίο. Από τη στιγμή της αρχικής του συγκρότησης μέχρι σήμερα μπορεί να διαφοροποιήθηκε, να προσέγγισε ποικίλους χώρους και θέματα, να απέκτησε πολλές και διαφορετικές μορφές, όμως θεωρείται, πάντα, εκφραστής του ανθρώπινου πνεύματος, ανυπέρβλητος φορέας γνώσης και παράγοντας – ρυθμιστής του πολιτισμού.

·         Αναφορά στη Σημασία – Ρόλο του Βιβλίου

1.  Το βιβλίο διασώζει τη γνώση σε οποιονδήποτε τομέα και πέρα από οποιοδήποτε άλλο γεωγραφικό, εθνικό ή πολιτικό κριτήριο. Γνώση που έχει κατακτηθεί από το απώτατο παρελθόν και μπορεί να υπάρχει έως το παρόν διασφαλίζοντας την ιστορική συνέχεια και τη συνοχή του ανθρώπινου πολιτισμού. Από την εποχή της γραφής και της συγκρότησης βιβλίου τίποτα δεν έχει χαθεί. Αντίθετα, μέσα από αυτή τη συνέχεια που διασφαλίζει το βιβλίο μπορεί να προχωρήσει σταθερά η σκέψη κι ο πολιτισμός του ανθρώπου.

2.  Με την ανάγνωση του βιβλίου διευρύνεται ο γνωστικός ορίζοντας. Ο άνθρωπος αποκτά, έμμεσα, μαρτυρίες και βιώματα, διεισδύει σε σκέψεις και συναισθήματα και τελικά εμπλουτίζει το δικό του πνευματικό και συναισθηματικό κόσμο. Χωρίς το βιβλίο θα ζούσε σε ένα πνευματικό σκοτάδι, καθώς θα ήταν αδύνατο, ακόμη κι αν το επιθυμούσε, να μπορέσει μόνος του να κατακτήσει όλες αυτές τις γνώσεις κι εμπειρίες.

3.  Είναι όμως και σημαντική πνευματική διαδικασία. Δεν μπορεί να υπάρξει παιδεία χωρίς το βιβλίο. Μέσα από αυτό δίνεται η πολυμορφία της γλώσσας, η ακρίβεια των γραμματικών και των συντακτικών δομών, ασκείται η κριτική σκέψη, η οξύνοια, η φαντασία, και γενικότερα η πνευματικότητα του ανθρώπου. Το είδος, η ποιότητα των βιβλίων που έχει διαβάσει κάποιος επηρεάζουν κι αντανακλούν την προσωπικότητά του γενικότερα.

4.  Είναι μία διαφυγή από τους ρυθμούς της καθημερινότητας, προσφέρει τη δυνατότητα ψυχικής ηρεμίας και συναισθηματικής αποφόρτισης, γι’ αυτό και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους τρόπους δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και ψυχαγωγίας.

5.  Ανάμεσα στον αναγνώστη και το βιβλίο αναπτύσσεται μία προσωπική σχέση. Το βιβλίο απαιτεί προσήλωση, μονοπωλεί το χρόνο και το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Η κατανόησή του μπορεί να είναι εύστοχη μόνο όταν ο αναγνώστης αφοσιωθεί σε αυτό. Άρα διαμορφώνεται μία νοητή μορφή επικοινωνίας με τον κόσμο του βιβλίου και το συγγραφέα.

·         Παράγοντες – Λόγοι που Οδηγούν στην Απομάκρυνση από το Βιβλίο

1.  Δοκιμάζεται γενικότερα κι αμφισβητείται ο πνευματικός πολιτισμός κι αυτό συμπαρασύρει και τον κόσμο του βιβλίου. Για ένα εκτενές χρονικό διάστημα το ενδιαφέρον του ανθρώπου προσελκύθηκε από την ύλη κι από όλα εκείνα που υπηρετούν αυτήν.  Οτιδήποτε σχετιζόταν με τον πνευματικό πολιτισμό θεωρήθηκε υποδεέστερο, μεταξύ των οποίων και το βιβλίο.

2.   Δεν υπήρξε έντονα το πρότυπο του βιβλίου μέσα από την οικογένεια, αλλά και γενικότερα την κοινωνία. Τα πρότυπα σχετίστηκαν περισσότερο με οτιδήποτε εμπορικό και θεαματικό κι έτσι ακολούθησε μία περίοδος παρακμής, ως προς το ποιοτικό βιβλίο.

3. Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας κι η δυναμική που αναπτύχθηκε σε συγκεκριμένους χώρους της, όπως στην τηλεόραση και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και στο διαδίκτυο οδήγησαν στον «εθισμό» του ανθρώπου από το εύκολο, το γρήγορο, το άμεσο και τελικά, το επιφανειακό. Ο άνθρωπος προτιμά να παρατηρεί εικόνες και δεν επιλέγει την περισσότερο επίπονη διαδικασία κατανόησης εννοιών και σύνθετων σκέψεων μέσα από ένα βιβλίο.

4.  Οι ρυθμοί ζωής στη σύγχρονη πραγματικότητα απορροφούν το δυναμισμό και την ενέργεια του ανθρώπου. Έτσι, δεν υπάρχει ο χρόνος ή η διάθεση ή απαιτείται συνειδητή προσπάθεια προκειμένου ο άνθρωπος να εντάξει συστηματικά το βιβλίο στην καθημερινότητά του.

5.  Το εκπαιδευτικό σύστημα, ειδικότερα στην Ελλάδα, μέσα από τους τυποποιημένους και πιεστικούς ρυθμούς, οδηγεί την απόρριψη γενικότερα της γνώσης κι αυτό συμπαρασύρει και το βιβλίο, στο σύνολό του. Σε συσχετισμό δε με τα παραπάνω πολλοί νέοι απέχουν σήμερα από την ανάγνωση βιβλίου. Αυτό επίσης εντείνεται κι από την έλλειψη συγκεκριμένων κινήτρων σε μία στροφή προς το βιβλίο, όπως ενίσχυση των σχολικών βιβλιοθηκών ή πολιτιστικές πρωτοβουλίες κι εκδηλώσεις για το βιβλίο.

·         Τί Πρέπει να Γίνει για να Πάρει Ξανά το Βιβλίο τη Θέση που του Αξίζει

   Επιβάλλεται ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου του βιβλίου κι η στροφή προς αυτό εκτός από πολλαπλή χρησιμότητα του ίδιου του βιβλίου θα διαμορφώσει την αναγκαία ηθική και πνευματική δομή, έτσι ώστε να καταστεί ο άνθρωπος ικανός να διαχειριστεί οποιαδήποτε εύκολη ή δύσκολη κοινωνική πραγματικότητα.